Muğlalı’yla Pazar (ve mezar) Sohbeti
W
Orgeneral Mustafa Muğlah`yı
1951 yılında toprağa verdik. “Ver
Vur-Sev Kurtul” formülleri ne gündemde
vardı, ne lûgatta… “Yerinde gibisinden kavranılar da henüz icât olmamıştı…
Van’ın Ozalp ilçesinde, 1943 yılında,
doğu-güneydoğu kökenli 33 vatandaşımızın yerinde idamına hükmetmekten yargılanıyordu, kaldırıldığı hapishane hastanesinde ölmüştü.
Aile kabıistanında bulduk kendisini…
î Paşam, rahatsız ediyoruz, ama,
Amerikan ordusundan W. John Forsytlfı
nasıl bilirsiniz? v
MUSTAFA MUGLALI: Onun menkîbeleriyle büyuıluk. Emir-komuta zincirine
itaatsizlik etmeyen, iç hizmet talimatnamesine harfı harfine uyan gözde ve güzide
bir askerdi. Tek kusuru vardı. Etnikleıi,
özellikle de Kızılderilileri sevmezdi.
Pr Affedin paşam, etnikleri sevmeyişiyle askerliğinin arasında ne gibi bir ilişki
olabilirz
MUGLALI: Çok küçük yaştayken, annesiııi, babasını, kardeşlerim Kızılderililer
katletmiş, kafa derilerini yüzüp çadırlarının duvarlarına asmış, yere kilim yapmışlardı. Unutmadı bunu…
F› Nasıl yani?
MUGLALI: O tarihte “yargı yoluyla
idam” kavramı yoktu. “En iyi Kızılderili
ölü Kızılderilidirl” diye ağzından kaçırdı,
sonra gereğini yaptı.
İ* “Gereğini yaptı!” dediniz paşam…
Tam olarak ne yaptı?
MUGLALI: Dün’ gibi hatırlıyorum, Güney Doğu Dakota`daki Wounded Knee kasabasındakonuşlanan Sioux kampına,
emrine verilen süvari alayının başında
niyetliyim. ..
F ‘ ‘ ` ` ` ” ` ‘ ‘ ‘ ” ‘ ‘ ‘ ‘ _ “ ‘ ‘ _ ` ` ‘ _ _ ‘ ‘ ” _ ` ‘ ‘ ` ` ‘ ‘ ‘ “1
5
ğ ASUMAN _Kıııc
ğ NEVZAT BIRDAL
5 Kısa konuşmaya
~Dört ay sonra bel lediye seçimleri var.
“Arslan” tâbir edilen sosyal demokratların öte
girdi. Kampta 350 Kızılderili vardı, 320’si
kadın ve çocuktu, hepsini kılıçtan geçirdi.
Sonra da, “hürriyetin kurtulması için etniklerin zürriyetini kurutun!” diyenlerin
tufasına geldi, Divan-ı Harp`e çıkarıldı.
1* Gençlere bir tavsiyeniz var mı?
MUGLALI: Kendilerine Teğmen William L. Calley’i yakından tanımalarını tavsiye ederim… Çocukcağızı 16 Mart 1968’de
tanıdım. Bizden sonradır, ama, yakından
izledim kendisini… Genç, ihtiyar, kadın,
erkek, otuzar kişilik altı grubu meydana
topladı Vietnaın’da… “Ateş” emri verdi, tetik çekmeyen askerlerin elinden makineli
tabancalarını ‘ahp kendisi yaylım ateşi açtı, hayatta kalan yedi yaşında biri vardı
onun da şakağına beylik tabancasırıı dayadı, işi bitirdi.
î Paşam, Vietnamdan tanıdığımız
Teğmen Calley kısa boylu olduğu için
kompleksliydi. Siz de uzun boylu sayılmazsınıvz. Nasıl lıallettiniz bu meseleyi?
MUGLALI: Yumurta topukla yükseltilmiş çizme giyer, saçlarımı alabros kestirir, susuz rakımı 3-4 damla limonla içerdim. Yetmez mi?
Bizim Reşo iş-işçi bulma kurumuna gitmiş, “İşsizim gacı!” demiş… Memure sormuş… “Branşınız nedir efendim?”
“Ayı avcısıyem hacim…”
Memure heyecanlanmış… ‘Pürkiydnin turizm patlaınasma Abdülkadir Ateş’in himayeye aldığı ayılar
P İlk büyük askeri başaruıız ne oldu?
MUGLALI: Kubilay’ı öldürüp kafasını mızrağa geçirerıleri yargılayan Menemen Askerî Mahkemesi’nin başına getirildim. Adamlar meyinenetsizdi, meymenetsizlikleri sakallarından okunuyordu,
sivil otoriteleıin getirdiği 34 kişiyi sorgulayıp astık.
İ* Peki paşam, kalırınızdan öldüğünüz söyleniyor. Doğru mu?
MUGLALI: Doğru evlâdım… 30 Temmuz 19513 tarihiydi. Dün gibi hatırlıyo Uçüncü Ordu komutanıydım, haber geldi, Iran’a keçi-koyun kaçırıp sınır
ticaretiyle geçinen 33 kekoyu, silah kaçırıp etniklere verdikleri için ihbar etmişler… Sınıra götürüp gereğini yapmalarını
kaymakamla, jandarma komutanına söyledim, eınir-komuta zinciri içinde yaptılar, sonra da faturası bana çıktı.
İ* Sizi uyaran sivil yetkili olmadı mı?
.ı MUGLALI: Oldu. Benden az sonra
rahmetlik olan CHP Parti Müfettişi
seyin Avni bey, “Yapmayın, etmeyin, silah mı satıyorlar, keçi-koyun mu satıyorlar, belli değil, öldünneyin, yargılayın!”
dedi.
I› Onu dinlemediniz mi?
MUGLALI: Dinleyecek hâlde değildiın. Insanlar ölüyor, keçi-koyun kaçırılıyor. “Ben emri yüksek yerden aldım, gerekirse seni bile yok ederim, yolumdan
çekil!” diye bağırdım.
l› “Yüksek yer” dediniz. Kim? Savunma Bakanı Artunkal mı, İçişleri Bakanı
Uran mı, Genkurbaş Kazım Orbay m1,
yoksa İnönü mü?
MUGLALI: Yorgunum yavrucuğum,
yorum yok…
ı sHpınin şansı çok _ katılacak ya, sormuş…
fazla… Başkaları aksini düşünebilir, ama, bence, ,Işîmf Tammönerîye ‘stemmz’
ma] gider. Buyukada yı ıstıyrem bacım…
Memure şaşırmış… “Orada ayı yok
denbeıi “aptal” olduklanrıı düşünmüşümdür. Bin’nin telefonu dinlenmiş, 150 milyon gibi_ mütevazı
bir rüşvete tav olduğunu itiraf etmiş… Obürü Küçükçekmece Belediyesi binasındaki odasına 200
kilo eroin sığdırmış…
Bunlar çıldırmış!
Sosyal demokrasinin tarihini yazsam yeniden…
Nasıl nakarat ama?
F”‘””_”‘__’-`”`_-‘_____
I
I
|
I
I
|
|
I
|
I
I
|
I
I
I
I
I
I
|
I
I
l
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
I
Reşo “Niye işsiz kalmışem zannediysen?”
“Büyük devlet yönetmek, küçük balık
pişirmeye benzer… Ateşte fazla
tutmayacaksın…”
(Lao-Tze, M.Ö. 518)
L
duman Qlê!! _yêPdê-ı›
İnsanlar yaşlandıkça “nostaljik takılır”lar. Ben de öyle yapıyorum.
27 Mayıs olduğunda sokaktaydım.
22 Şubat ve 21 Mayıs olduğunda
gazeteciydim. 12 Mart’ta hapse giıip işkence gördüm, 12 Eylülde
üniversiteden konıldum.
.lilostabik takılıyonım, askerlik batıralarınıı anlatıyorıım, ama, “olayIann akışı ” içinde bilmediğim bir
sürü şey var. Onıı da, Gündoğan
Yayınları ‘nın çıkardığı “Ordu ve Politika ” kitabından öğreniyorum. 0sman Metin Öztürk ‘e teşekkürler…
SORU 1. “Devlet ve nıilletiıı
geleceğine millî irade hâkiındir.
Ordu bu millî iradenin emir ve
lıizmetindedir…” Kim dedi?
a. Kâzım Karabekir
b. AKenan Evren
c. Mustafa M uğlalı
d. M.Kemal Atatürk
SORU 2. Türk Silahlı Kuvvetleri ne zaman “Türk Silahlı
Kuvvetleri” oldu?
a. TBMM’nin kurulmasıyla
b. Bı’ı’yı’ik Taarruzla
c. Cumhuriyet’in 10’uncu yılıyla “
d. 4.1.1961 tarihli İç Hizmet
Yönetm eliği ‘yle
SORU 3. Üçüncü Selim başıbozuk takımını (yeniçeri) islah
u
‘y’ c. Ne diysen babogacoano?
SORU 7. Askeriye gazladı,
Karadeniz’e açılan Osmanlı do
etmeye niyetlenmişti. Mustafa
diye biri ayaklandı, rahmetliyi
hâlletti. Lâkabı neydi? lpucıî
verelim… Yıl 1807 idi.
a. Ressam b. Tıılumbacı
c. Lağımcı d. Sarı
e. Kabakçı
SORU 4. 1808 tarihi yeniçeri başıbozukluğunun zirvesiydi.
Merkezi hükümetin zaafım fırsat bilenler bastırdı, asker arkadan dolanıp iki puan aldı,
“Sened-i İttifak” padişaha karşı
ne sağladı?
‘ a. Feodallara özgürlük
b. Kürtlere özgürlük
c. Boşnaklara özgürlük
d. Hepsi
SORU 5. Üçüncü Seliın’i hâl
TSK, POLİTİKA, DARBE vs.
ledenlerin çıkarttıkları Tanzimat Fermanı tarih kitaplarınıızda ilerici görünür. Ne getirdi?
a. Bütün etniklerin kanun
önünde eşitliği ‘
b. Bütün etniklerin can,
mal, ırz dokunulmazlığı
c. Vergilendinne eşitliği
d. Askerlik hizmetinin azaltılması
e. Ceza davalar-inin açıldığı
İİ Hepsi
SORU 6. Padişah Abdülmecit’le Sadrazam Mustafa Reşit`in ilân ettikleriyle, mevcut
siyasî iktidarıınızın “2001 Programı” arasında sizce benzerlik
var mı?
a. Evet b. Hayır
nanması 29 Ekim 1914’te Sivas’ı (pardon, Sivastopoll bombaladı. Gemiler Alman’dı, onların yanında savaşa girdik. Karan verenler arasmda tek sivil
kimdi?
a. Cemal b. Kenan
c. En ver d. Talat
SORU 8. P’I`T’yi özelleştirmeye çalışıyoruz. ne anlama gelir?
a. Posta-Telgraf-Telefon
b. Peşaverli Telgrafçı Talat
c. Postane Telsizcisi Talat
d. Parti-i Terakkîperver
Türkiye ~
SORU 9. Türkiye’de tuhaf
bir tartışma var. Askerler (genelkurmay), sivillere (millî savunma bakanlığı) bağlanmak
istemiyor. Askerler sivillere ne
zaman bağlandı?
a. 2 Mayıs 1920
b. 27 Mayıs 1960
c. 12 Mart 1971
d. 12 Eylül 1980
CEVAPLAR
namaueoamroenaoama
rızl’ diyerek zaman kazanabileceğini sandığı için)….0
değişmesi değil, verilen görevi ıyi ve doğru yapil
TANSU ÇİLLER (Ekonomi ve dış politikaya, ye
s l !ile :
~ “‘ – “i a*- r “. 5341:.?
CÜ PARTl LlDERLERl lPKK konusunda
bar/nın U viraj/nı akil/ari bir fiil/ri almadığı ıÇiıı/…d
ERDAL İNÖNÜ (Başkent Grubu” taralından yı~
lın politikacisı seçilmesine bir türlü anlam vere
mediği icin) …………………………………………………. ..ß
MURAT KARAYALÇIN (Parıi içindeki durumu
nu kuwellendirmeden kabine değişikliğine gitmek
zorunda olduğu içınl……………… . ….3
MURAT KARAYALÇIN Pksarız, keseriz, boza
HİKMET ÇETİN l’0nemli olan görev yerimin
ğıma inanmamdırl” dediği için) ……………………… ,J
nilik değilse bile. renk ve canlılık getirdiği için) …5
İSMET ATTlIJl lıselı Dumrul’ balesinde başeıkek dansçı rolüne teklil aldığı için) …………………. ..0
DELİ DUMRUL (Bir ölüp bın dirildiği için) ……. ..6
ANDREAS PAPANDREU (Türkiye’nin değişen
dünya dengelerinde verilmiş sadakası olduğu
için) …………………………………………………………….. ..3
TAYFUN AKGÜNER (İddia edildiği üzere, aşiret
ieislerini herkeslen habersiz devlet televizyonların::
çıkartacak medeni cesareti göslerdiysel ………. ..l
ı-±±±ı_ı_-_ı`______I
‘I
merala ığıhdey/ü…
kadar basit değil mesele…
Ama, yakın… _
. Ankara’da iki tez çârpışıyor.
ç ‘ “Yavruvatan” olmaktan öte’ ye ne hayrı dokundu Kıbrıs’m? Başımızı ağnttığıyla kaldı. Verelim
Kimin malını kime veriyorsunuz? Kıbrıs Türk’tür,
I Türk kalacaktır. Tamamı olnıa
sa bile, kuzey kesimi… Statükoya devam…
Uzlaşma olmaz mı? Elbette
olur. Ara formüller de var.
Çift kantonlu bir federasyon, üniter devlet ve
saire vesaire…
Seçeneklerin ne olduğunu bilmiyorum, ama,
İ herkesin kafası karışık, bir şeyler söylüyor.
Makarios, Kıbrıs’a cumhurbaşkanı olduğun
Kıbrıs’ta ay sonunda seçim var. Enişteler,
şu Kıbrıs işini çabuk bitirinl” aıılamına gelecek
bir devletin cumhurbaşkanının, Yunanistan’a I”
ne istiyor?
şey yok ortada…
Bunu öğrensek de
olur? Şamatadan ve laf salatasmdan başka hiçbir k
“PKK’yı hâlletmenize yardım edelim, siz de bağlı bir genel vali statüsüne indirgenmeyi kabul l
etmeyeceğini düşünüyordum. Dediğim çıktı, Ma- l
karios’u hâlletmeye kalkıştılar, I
bizimkiler de Kıbrıs’a asker in- İ
dirdi, “ehven-i şer” Makarios’u I
göreve iade etli. l
Bütün mesele (kıt aklımca) l
oradaki türk askerî varlığıdır. l
Formülde anlaşıhr, ama, askeri :
çekersen, karşı taraitakiler de ı
saldırmaya başlarsa, ne yapa- I
caksın? Dünya konjonktürü ar- ı
tık l973’teki konjoktür değil… ı
V Bir daha yaptırmazlar.
l
‘ Ankara’da kapah kapılar ar- ı
* dinde bunlar konuşuluyor. ‘ ı
Sahi, Denktaş ne, diyor, kan_ Eroğlu |
. . ..r I
ona göre düşünsek, fena mı I
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ __________.._`*….z.l
1497500
“‘_””‘±’__”‘_””_”‘ r_”_-Iı_’±””±__1
KIBBISTA NDOLAGAK SIMDI? ,I
da, “ENOSİS bitti!” demiştim… Kıraathane soh-ı .
kaynanalar tarafından niye öpüldüğümüzün betlerimden birinde… Birleşmiş Milletler’e üye g’