burası Toptancı Hali
BURASI TOPTANCI HALİ
IZILAY`dan gelirken, Ulus PosE tanesinin yanından sağa dönüp
Anafartalar Caddesine doğru tırmanırsanız, yol bitiminde Ankara
Toptancı Hali çıkar karşınıza…
Kurutulmuş olanları dışında, her türlü
sebze-meyveyi bulabilirsiniz orada…
Gez gez bitmez…
Bir tek “Langa hıyarı” yoktur.
Bu özel hıyar “altematif payitaht” İstanbul’a özgüdür.
Yurt Ansiklopedisinin toptancı
haline ayrılmış bölümlerinden pasajlar
aktararak, Ankara’nın bu güzide ve
mümtaz yerini tanıyalım…
Ankara’yı da tanımış oluruz…
***
Ankara Toptancı Hali ‘nde kumtulmuş olarılar dışında her çeşit
meyve ve sebze satılır. Türkiye’nin
hemen her yerinden gelen mallar
buradan Ankara ‘daki manav ve
pazarlara dağıtılır. Ilginç bir nokta, yurt çapında üretilen her türlü
meyve ve sebzenin en ucuza Ankara’da satılmasıdrr. Bu açıdan
Ankara Hali Orta Anadolu için bir
“ana dağıtım merkezi”
niteliğindedir.
***
Buraya kim gelir, kim gider?
Günlük hayat nasıl geçer?
Satıcılık yapan toptancılar dışında hamallar, at arabacılan, kamyon sahipleri ve şoförler, Hal ‘in
değişmez elemanlandır. Dışardan
birisinin bu işlerden herhangi birisine girmesi hemen hemen olanaksız olup, alışveriş ve her türlü
taşıma işi belli kurallara göre yapılır. Toptancıdan hamala kadar
herkes birbirini tanır, bilir. Bu kişiler arasında öyle kendine has ve
oturrrıuş bir düzen oluşmuştur ki,
alım-satım sırasında Hal ‘deki işleyişi gözleyen bir yabancı için, konuşulanları anlamak ve el değiştiren bir malı kaçırmadan izleyebil
KURTHAN FİŞEK
mek oldukça zordur.
Bu kadar büyük alışverişin olduğu bir
ortamda “paylaşım savaşı” nasıl olur, nasıl gelişir, nasıl sonuçlanır?
Günün ışımasryla ile birlikte mal
getirerı kamyonlardan, boşaltma işlemleri başlar. Belediye’nin görevlileri satış yerlerini dolaşarak fiyatları
saptayıp bunları Hal Müdürlüğü ‘ne
bildirir.
Pazarcılar, manavlar ve toptan
mal alan diğer esnaf aldıklan malları daha önce anlaştıkları kamyonlara
götürmek üzere el arabalı hamallara
verirler. Malı kent içinde dağıtan bu
kamyonlar belirii kişilerin elindedir.
` Ancak bir kamyonu dolduracak ka
dar mal taşrtacak kimse, Hal’ı’rı drşındaki “hususi” denilen kamyonlar
dan yararlanabilir.
Kamyon şoförleri ve toptancrlar
Hal’e gelen malların %50%inin manavlara, %25 ‘inin pazarcılara ve
%25 ‘inin Ankara kenti dışma gönderildiğini söylemektedirler.
*f*
1926 yılında kuruldu Ankara Toptancı Hali…
İlk TBMM’nin ve Bentderesi’nde konuşlanan şimdiki genelevin yakınına…
Komşulanndan mı esinlendi, ne oldu?
Yine Yurt Ansiklopedisfne bakalım…
Toptancı Hali ‘rıdeki yerler, 80 Sayılı Yasaya göre, kooperatifler, üreticiler ve komisyoncular arasında,
hakça, eşitlikçi dağıtılır.
Oysa, Hal ‘deki yerierin %20 bine
sahip olması gereken komisyoncalar, yerlerin %90-95’ini ellerinde bulundurmaktadır.
Hal oldukça ilkel koşuüarda kurulmuş bir yerdir. Çoğu basit barakalardan ibaret olan ve “kümes” adı
verilen satış yerleri ve dar .arayollar,
alışveriş, taşma ve ulaşım sırasmda
özellikle sabah erken saatlerde büyük kargaşaya nize: olmaktadır.
Canım kadar sevdiğim Ankara ekimizde yazmaya başladığımda, ilk yazılanmdan
bin’ Hipodrom’du.
Atlann koşup merkeplerin para verdiği
bir yere benzetmiştim başkenti…
Yeni Toptancı Hali’rıin önünden geçtim
geçerılerde…
Ankara’nın hiç değişmediğini gördüm,
bir kere daha hatırladım.
Ankara aynı zamanda Toptancı Hali’dir.
Sevgili dostum Erman Toroğlu, görsel-işitsel medyadan kazandığının birkaç
katını oradan kazanır.
Bir açık oturuma katılmıştım kendisiyle…
lzleyicilerden biri bulaşmaya kalkışmıştı.
“Sen kabzımalmışm…”
Errnan’da lâf çok, derin gani…
“Kabzıınal kavraım ahz-ü kabz
kökenlidir, malın emanete alınması
demektir. Ayrıca, hıyarlan da iyi tanmm…”
Nasıl bir başkent portresi ve özeti ama?